Η χλωρίδα τη Κύπρου θα πρέπει να εξεταστεί μέσα στα πλαίσια της μακρόχρονης ιστορίας της που αρχίζει από τη Νεολιθική εποχή (8200 π.Χ.) και συνεχίζεται με τη συνεχή και αδιάκοπη εκκοπή των δασών για γεωργικούς σκοπούς ή για την εκκαμίνευση των μεταλλευμάτων (χαλκού, αργύρου, χρυσού) ή ακόμα για την κατασκευή στόλου.

Ο Στράβων, που στηρίζεται στον Ερατοσθένη, μας πληροφορεί πως στο παρελθόν ακόμα και οι πεδιάδες ήταν καλυμμένες με δάση, τα οποία οι βασιλείς, τον παλιό καιρό, παραχωρούσαν σε ιδιώτες για εκμετάλλευση και μετατροπή τους σε καλλιεργήσιμη γη.  Ωστόσο, ο ίδιος σημειώνει, πως η χρήση σημαντικής ξυλείας για την εκκαμίνευση χαλκού και αργύρου και για την κατασκευή στόλου ήταν επιπρόσθετος λόγος αποψίλωσης των τότε πυκνών δασών που κάλυπταν ολόκληρη την Κύπρο.

Η θαλασσοκρατία των Κυπρίων στα παλιά χρόνια, η κατασκευή μεγάλου στόλου για την εκστρατεία του Ξέρξη κατά της Ελλάδας, η κατασκευή στόλου για την πολιορκία της Τύρου από τον Μεγάλο Αλέξανδρο, η χρήση της ξυλείας από του Φοίνικες και τους Ρωμαίους για την επεξεργασία του χαλκού και την κατασκευή χάλκινων εργαλείων, όπλων και αγγείων και στη συνέχεια η χρήση κυπριακής ξυλείας από τους Ενετούς για την κατασκευή του στόλου τους και των μεγαλόπρεπων κτιρίων και φρουρίων τους είναι μόνο μερικά παραδείγματα της συνεχούς και ανελέητης αποψίλωσης που υπέστηκαν τα δάση της Κύπρου.

Οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τη χλωρίδα της Κύπρου είναι το κλίμα, το έδαφος, το νερό, το ανάγλυφο και ιδιαίτερα οι ανθρώπινες επεμβάσεις.  Όπως έχει ήδη αναλυθεί, η Κύπρος χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία εδαφών, μικροκλιματολογικών διαφορών, άνιση κατανομή βροχόπτωσης μεταξύ πεδιάδων και ορεινών εκτάσεων και τεράστια τοπογραφική ανομοιογένεια. Η κυπριακή χλωρίδα περιέχει σημαντικό αριθμό σπάνιων ειδών που ευδοκιμούν αποκλειστικά στην Κύπρο, τα λεγόμενα ενδημικά φυτά.

Επειδή οι γεωγράφοι συνέβαλαν σημαντικά στην ανάπτυξη της φυτογεωγραφίας, ιδιαίτερα στην ταξινόμηση της βλάστησης και την παραγωγή χαρτών βλάστηση, κάτι που αναγνωρίζεται και από τους βοτανολόγους και εφόσον η γεωγραφική επιστήμη καταπιάνεται περισσότερο με τον χώρο και τη χωρική κατανομή της βλάστησης, η εξέταση της κυπριακής χλωρίδας, στην παρούσα μελέτη δε θα γίνει σύμφωνα με τη μορφή που παρουσιάζουν τα φυτά (ξηρόφυτα, γεώφυτα, τριχωτά κτλ.), αλλά με βάση τον τόπο και το είδος της βλάστησης. Έτσι η χλωρίδα της Κύπρου είναι δυνατό να υποδιαιρεθεί στις ακόλουθες κατηγορίες:

Θαλάσσιες φυτικές κοινότητες, παρόχθιες φυτικές κοινότητες, παράλιες φυτικές κοινότητες, εισηγμένη μεσογειακή αυστραλιανή χλωρίδα του ευκαλύπτου, παραλιμναίες κοινότητες, υγροβιότοποι με καλαμιώνες ή καλαμιές, δάση (μικτά αειθαλή δάση, ακακίες σε αναδασωμένες εκτάσεις, αγριελιές), θαμνώδης βλάστηση (μακί, γκαρίκα, φρύγανα), ποές, αιωνόβια δέντρα και ενδημικά φυτά, αρωματικά φυτά, αναρριχητικά, αυτοφυή είδη δέντρων, θάμνων και πολυετών ξυλωδών φυτών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως καλλωπιστικά.

Από τη Σειρά «Σύγχρονη Γεωγραφία της Κύπρου», Φυσική Γεωγραφία της Κύπρου – Τόμος 1

Η επιστήμη της Γεωγραφίας χρησιμοποιεί τον όρο «γεωγραφική περιφέρεια», που υποδηλεί έκταση γης με ομοιομορφία.

H ομοιομορφία στο χώρο είτε είναι φυσική είτε  προέρχεται από ανθρωπογενείς παράγοντες ή και τα δύο.  Βέβαια η ταυτόχρονη φυσική και ανθρώπινη ομοιομορφία είναι η ιδανική κατάσταση. Πολλές φορές αυτό είναι εφικτό, γιατί οι ίδιοι οι φυσικοί παράγοντες συχνά διαμορφώνουν το κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο. Αν πάρουμε, για παράδειγμα, την περιοχή των Κοκκινοχωριών, το ανάγλυφο δε διαφέρει απ’ εκείνο της Μεσαορίας, όμως η ύπαρξη του υδροφόρου στρώματος συνέβαλε στην ανόρυξη γεωτρήσεων που μετέτρεψε την περιοχή σε αρδευόμενη και αργότερα παραγωγική στην πατάτα, κάτι που δε συναντά ένας στην πραγματική Μεσαορία.

Θα πρέπει επίσης αναφερθεί πως οι γεωγραφικές περιφέρειες δεν είναι στατικές εκτός αν τα κριτήρια του καθορισμού τους είναι φυσικά.  Το κυπριακό τοπίο δέχεται συνεχώς ανθρώπινες επιδράσεις που αναπόφευκτα τροποποιούν τα σύνορα. Κατασκευάζονται φράγματα που αυξάνουν τις αρδεύσεις και επεκτείνονται ειδικές καλλιέργειες που αλλοιώνουν τις περιφέρειες. Μερικές περιφέρειες αστικοποιούνται, τουριστικοποιούνται, βιομηχανοποιούνται κτλ. Για παράδειγμα, στη δεκαετία του 1960 τα χωριά Κισσόνεργα και Πέγεια, στην επαρχία Πάφου, ήταν κατάξερα, σήμερα έχουν γίνει αρδευόμενα με αποτέλεσμα η βλάστηση των μπανανιών, των επιτραπέζιων σταφυλιών, των εσπεριδοειδών και άλλων αρδευόμενων καλλιεργειών να έχει επεκταθεί από τα Κούκλια μέχρι το νησάκι του Αγίου Γεωργίου της Πέγειας.  Κι εκεί που δε μπορούσαν τα χωριά αυτά, αυστηρά κρίνοντας, να περιληφθούν στην περιφέρεια της πεδιάδας Πάφου αλλά αποτελούσαν υποπεριφέρεια, μια και ήταν ξηρικά και διέφεραν των υπολοίπων, σήμερα αποτελούνται από ομοιόμορφα στοιχεία, όπως και τα υπόλοιπα χωριά του κάμπου της Πάφου.

Στην Κύπρο οι γεωγράφοι χρωστούν ευγνωμοσύνη στον ίδιο τον κυπριακό λαό, που με την πείρα και την ευθυκρισία του πρώτος καθόρισε τις γεωγραφικές περιφέρειες, όπως τη Μαραθάσα, τη Σολιά, την Πιτσιλιά, τα Κοκκινοχώρια, τη Μεσαορία, τα Αμπελοχώρια, την Καρπασία, τον Ακάμα κ.τ.λ.. Χωρίς  γεωγραφική ή άλλην επιστημονική κατάρτιση ο κυπριακός λαός καθόρισε με ευκρινή σύνορα τις γεωγραφικές περιφέρειες, σε σημείο που εμείς σήμερα να τις βρίσκουμε έτοιμες.  Ο κυπριακός λαός με κριτήρια τα εδάφη τέρρρα ρόζα και την καλλιέργεια της πατάτας καθόρισε τα Κοκκινοχώρια στο νοτιοανατολικό τμήμα της Κύπρου.  Την κοιλάδα στις όχθες του Καρκώτη την ονόμασε Σολιά. Παίρνοντας ως σύνορα το δάσος Αδελφοί στα βόρεια, το δάσος Τροόδους στα δυτικά, το δάσος Μαχαιρά στ’ ανατολικά το δάσος της Λεμεσού στα νότια  δημιουργήθηκε η περιφέρεια της Πιτσιλιάς. Ακάμας είναι το δάσος Ακάμα με πολύ ευδιάκριτα σύνορα. Η Μαραθάσα είναι η κοιλάδα κατά μήκος του Σέτραχου αλλά και του άνω μέρους της κοιλάδας του Διαρίζου.  Αυτό το κομμάτι της κοιλάδας του Διαρίζου ο γεωγράφος ίσως να μην το περιλάμβανε στον καθορισμό της γεωγραφικής περιφέρειας. Κι όμως δικαιολογημένα αυτό το άνω μέρος του Διαρίζου ανάμεσα σε δάση και βουνά θα πρέπει να αποτελεί τμήμα της υπόλοιπης περιφέρειας.

Ο κάμπος της Μεσαορίας με το ανάγλυφο, τα προσχωσιγενή εδάφη και την καλλιέργεια των δημητριακών, από πολύ νωρίς καθορίστηκε με ευκρινή σύνορα, νότια του Πενταδακτύλου και βόρεια της λοφώδους περιφέρειας των κρητίδων και μαργών. Και τί θα πει ένας για την περιφέρεια των Αμπελοχωριών που υπήρξε μια ζωτική περιφέρεια με την καλλιέργεια των αμπελιών να συνιστά ένα πολύ σημαντικό μέρος του πολιτισμού μας; Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες περιοχές, όπως ο Πενταδάκτυλος, η Τιλλιρία, η πεδιάδα Πάφου, Λεμεσού, Κερύνειας, η Κεντρική Οροσειρά κτλ.

Ένα ερώτημα προβάλλει. Που είναι χρήσιμες οι γεωγραφικές περιφέρειες;

Από τη Σειρά «Σύγχρονη Γεωγραφία της Κύπρου», Γεωγραφικές Περιοχές Κύπρου – Τόμος 5

Με την κλιματική αλλαγή σε εξέλιξη, θα πρέπει να αναμένουμε περισσότερες πανδημίες στο μέλλον;
 

Μπορεί η τρέxoυσα πανδημία του Covid19 να μην συσχετίστηκε με την κλιματική αλλαγή, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, η επιστημονική κοινότητα παραδέχεται όμως, πως οι συνθήκες εμφάνισης και μετάδοσης πολλών ιών και νόσων δεν μπορούν να αποσυνδεθούν από τις ραγδαίες κλιματικές, περιβαλλοντικές, δημογραφικές, κοινωνικές, και άλλες αλλαγές, των συνθηκών ζωής των πληθυσμών στη Γη και της παγκοσμιοποίησης.

Το φυσικό περιβάλλον και οι σχέσεις φύσης και κοινωνίας, αντικείμενο της επιστήμης της Γεωγραφίας, της επιστήμης του χώρου και χρόνου, αποτελούν βασικές παραμέτρους για τη μελέτη της εμφάνισης και εξάπλωσης μίας νόσου.

Οι επιδημίες έχουν τη δική τους γεωγραφία. Συσχετίζονται με τον γεωγραφικό χώρο στον οποίο εμφανίζονται, τις ζώνες κλίματος, την βιοποικιλότητα, τις συνθήκες διαβίωσης, τις ανθρώπινες δραστηριότητες κ.λπ.

Η τροπική ζώνη ήταν πάντοτε εστία εμφάνισης ενδημικών ιών, οι οποίες ευνοούνται από το θερμό και υγρό κλίμα και το τροπικό δάσος. Ασθένειες συσχετισμένες με το τροπικό κλίμα, είναι η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός, όπου η υπερβολική βροχόπτωση των μουσώνων και η υψηλή υγρασία ενισχύουν την αναπαραγωγή και επιβίωση των κουνουπιών κατά μήκος των ποταμών, η νόσος από τον ιό Ebola, η οποία πρωτοεμφανίστηκε κοντά στο τροπικό δάσος στην Κεντρική Αφρική, ο πυρετός της ρηξιγενούς Κοιλάδας (Rift) στην υποσαχάρια Αφρική, o ιός Zika στο τροπικό δάσος Zika της Ουγκάντα κ.ά.

Η κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, με τις μεταβολές που επιφέρουν στον γεωγραφικό χώρο και χρόνο, αλλάζουν την σύγχρονη Ιατρική Γεωγραφία.

Ο παγκόσμιος ιατρικός χάρτης περιλαμβάνει, πέραν των παραδοσιακών κλιματικών ζωνών και περιοχών, γνωστών για τις ενδημικές τους ασθένειες, νέες περιοχές, σε άλλοτε αφιλόξενα στην μετάδοση και επιβίωση ιών, γεωγραφικά πλάτη του πλανήτη.

Σήμερα πολλοί επιστήμονες αποδίδουν τη διασπορά ιών και την εξάπλωση επιδημιών στην κλιματική αλλαγή και στις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στη φύση, με τις πιο κάτω κύριες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον.

• Υπερθέρμανση του πλανήτη

Η αύξηση των θερμοκρασιών πυροδοτεί τις μεταναστεύσεις εντόμων και ζώων τα οποία, με την αύξηση της θερμοκρασίας, θα μετακινηθούν σε βορειότερα γεωγραφικά πλάτη, στα οποία θα συναντήσουν κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης. Σύμφωνα με μελέτες, πιστεύεται πως τα μολυσματικά κουνούπια που ευθύνονται για τις επιδημίες του Δάγκειου Πυρετού, του Zika και Chikungunya, στην Αφρική, θα μετακινηθούν έως και τα μέχρι σήμερα ψυχρά ηπειρωτικά κλίματα, μολύνοντας πληθυσμούς οι οποίοι δεν έχουν καν ανοσία σε τέτοιους ιούς.

Η υπερθέρμανση θα οδηγήσει επίσης πολλά είδη πτηνών, φορείς ιών, να τροποποιήσουν τις μεταναστευτικές τους οδούς και να κάνουν στάσεις σε ψυχρότερα κλίματα, όπου θα συναντήσουν διαφορετικά είδη για πιθανή αναπαραγωγή και στη συνέχεια, θα συμβάλουν στη δημιουργία νέων ιών παθογόνων για τον άνθρωπο.

Η εύκρατη ζώνη, στην οποία εμπίπτουμε κλιματικά, απειλείται από τις τροπικές επιδημίες, ως αποτέλεσμα των μετακινήσεων πληθυσμών, οι οποίες τροφοδοτούνται από τις αυξανόμενες θερμοκρασίες.

Ήδη ιός του Δυτικού Νείλου, έκανε την εμφάνισή του, το 1999, στη Νέα Υόρκη, μετά από μία παρατεταμένη περίοδο ψηλών θερμοκρασιών και βροχοπτώσεων.

Η άνοδος της θερμοκρασίας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν αλλάζουν μόνο την γεωγραφία των λοιμωδών νοσημάτων αλλά και την εποχικότητά τους. Το φαινόμενο El Niño πχ., το οποίο διαταράσσει τα καιρικά συστήματα της τροπικής ζώνης, στις περιόδους υψηλότερων από τις κανονικές βροχοπτώσεων, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της ελονοσίας.

• Αποψίλωση των δασών και δασικές πυρκαγιές

Η αποψίλωση των δασών, προς όφελος των εντατικών μονοκαλλιεργειών, της εντατικής αναπαραγωγής και εμπορίας ζώων και οι συχνές πυρκαγιές, θα ωθήσουν πολλά είδη πανίδας να εγκαταλείψουν τους φυσικούς τους βιότοπους προς αναζήτηση νέων ενδιαιτημάτων σε κατοικημένες περιοχές, μεταφέροντας ιούς και συμβάλλοντας σε πανδημίες.

Λαμβάνοντας υπόψη πως το 70% των λοιμωδών ασθενειών προέρχεται από τα ζώα (νόσος των πουλερικών, Η1Ν1 ιός της γρίπης, SARS κ.λπ.), η μετακίνηση των ζώων τα φέρνει σε άμεση επαφή με τον άνθρωπο. Επιπλέον, οι ανάγκες σίτισης των πληθυσμών, θα ωθήσει περισσότερους ανθρώπους στην κατανάλωση ζώων και στη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών στον άνθρωπο.

Επιστήμονες πιστεύουν, πως η νόσος που προκλήθηκε από τον ιό Ebola και εμφανίστηκε το 2014 στην Δυτική Αφρική, οφείλεται στην αποψίλωση του τροπικού δάσους. Η βίαιη εισβολή του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον πολλών ζώων ανάγκασε την απομάκρυνση των νυχτερίδων από το φυσικό τους περιβάλλον, ενώ η κατανάλωσή τους επέτρεψε την μετάδοση του ιού στον άνθρωπο.

Σύμφωνα με μελέτες, πιστεύεται πως στην άγρια ​​πανίδα φιλοξενούνται περίπου 1,7 εκατομμύρια άγνωστοι προς τον άνθρωπο ιοί.

• Ατμοσφαιρική ρύπανση

Ίσως η ατμοσφαιρική ρύπανση να πρέπει να θεωρείται μία τρέχουσα «πανδημία», αφού αρκετές ασθένειες, συνδέονται άμεσα με την ποιότητα του αέρα, του νερού, τη χημική ρύπανση κ.λπ. Η ατμοσφαιρική ρύπανση, που είναι κυρίως ανθρωπογενούς προέλευσης και οφείλεται κυρίως στη χρήση ορυκτών καυσίμων, του άνθρακα κ.λπ. προκαλεί, σύμφωνα με έρευνες, σοβαρό πρόβλημα στην υγεία των πληθυσμών και ενδεχόμενους θανάτους στις μεγάλες βιομηχανουπόλεις του κόσμου.

• Περιβαλλοντική μετανάστευση και αστικοποίηση

Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η ξηρασία και οι πλημμύρες, αναγκάζουν τους πληθυσμούς να εγκαταλείψουν τις περιοχές που πλήγονται και να μετακινηθούν σε πυκνοκατοικημένα κέντρα, για διαμονή και αναζήτηση εργασίας. Η αυξημένη πυκνότητα πληθυσμού στα αστικά κέντρα, αυξάνει τους κινδύνους εμφάνισης και μετάδοσης επιδημιών.

• Το λιώσιμο του παγωμένου εδάφους

Στις πολικές περιοχές, το permafrost, ένα μόνιμα παγωμένο έδαφος το οποίο αποτελείται από πάγο και οργανική ύλη, έχει αρχίσει να λιώνει, ως αποτέλεσμα της αύξησης των θερμοκρασιών. Το φαινόμενο αυτό θα μπορούσε να απελευθερώσει ισχυρά αέρια θερμοκηπίου, όπως το μεθάνιο και να φέρει στην επιφάνεια, άγνωστα βακτήρια και ιούς. Επιπλέον, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, θα επιφέρει, με τις μετακινήσεις πληθυσμών από τις παράκτιες περιοχές, αλλαγές στα χερσαία οικοσυστήματα.

Με την κλιματική αλλαγή στον πλανήτη σε εξέλιξη, θα πρέπει οι άνθρωποι να αναμένουν περισσότερες πανδημίες στο μέλλον; 

Πολλοί επιστήμονες αναμένουν αλλαγές στη γεωγραφία και την ένταση των επιδημιών παγκόσμια. Η κλιματική και οικολογική κρίση αλλά και η παγκοσμιοποίηση, με το εμπόριο και τις διασυνδέσεις μεταξύ λαών, θα μπορούσαν να μετατρέψουν μία ενδημική νόσο σε πανδημία ή να επιτρέψουν την εμφάνιση νέων ιογενών νόσων.

Η κλιματική αλλαγή είναι μια άμεση απειλή, τόσο γεωγραφικά όσο και χρονικά. Πολεμώντας την κλιματική αλλαγή και προστατεύοντας το φυσικό μας περιβάλλον, ελαχιστοποιούμε το ενδεχόμενο μίας μελλοντικής πανδημίας.

Χριστίνα Καρούζη
Γεωγράφος-Χαρτογράφος

Η Κύπρος, σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων κυρίως συγγραφέων, δέχτηκε αρκετές ονομασίες που οφείλονται είτε στα γεωμορφολογικά της χαρακτηριστικά, σε τοποθεσίες, προϊόντα του νησιού,  ζώα, ερπετά ή έντομα, μυθικά ή ιστορικά πρόσωπα, είτε σε ονομασίες ξένων επιδρομέων και εποικιστών.  Οι κυριότερες από τις ονομασίες αυτές είναι οι ακόλουθες:

1. Ακαμαντίς.

Η ονομασία αυτή αναφέρεται από τον Φιλωνίδη, τον Πλίνιο και τον Αστύνομο. Πιθανόν τ’ όνομα να οφείλεται είτε στην περιοχή του Ακάμα, στη βορειοδυτική Κύπρο, είτε στον γιο του Θησέα, τον Ακάμαντα.  Μέχρι τα μεσαιωνικά χρόνια η ονομασία αυτή χρησιμοποιείτο σ’ ενετικούς χάρτες, όπως για παράδειγμα ο χάρτης του Κορονέλλι με τον τίτλο “Acamantis Insula”.

2. Κεραστίς (Κεραστία, Κεραστιάς ή Κεράστεια).

Ο Ξεναγόρας, ο Λυκόφρων, ο Ανδροκλής, ο Στέφανος Βυζάντιος, ο Ευστάθιος και άλλοι, αναφέρονται στην ονομασία αυτή, που πιθανόν να οφείλεται στις πολλές εξοχές (άκρες) του νησιού, που τις αποκαλούσαν κέρατα.  Είναι γνωστό ότι και σήμερα η Κύπρος έχει πολλά ακρωτήρια. Δεν αποκλείεται να προέρχεται και από το δέντρο «κερατέα» ή «κερατία», τη γνωστή χαρουπιά που φυτρώνει πληθωρικά μέχρι σήμερα στην Κύπρο.

3. Ασπελία.

Την ονομασία αυτή τη χρησιμοποιεί ο Ξεναγόρας, που πιθανόν να πρόκειται για αμπέλια, μια και η Κύπρος φημιζόταν για τα κρασιά και τα σταφύλια της.  Ευνοϊκά σχόλια για τα κυπριακά κρασιά κάνει ο Πλίνιος, ενώ στα φιλολογικά κείμενα το κρασί της Κύπρου χαρακτηρίζεται με πολύ κολακευτικά επίθετα.

4. Αμαθουσία.

Την ονομασία αυτή χρησιμοποιεί ο Ξεναγόρας, ο Στέφανος Βυζαντινός και ο Πλίνιος. Προέρχεται από τη γνωστή αρχαία πόλη της Αμαθούντας που υπήρξε ένα από τα δώδεκα αρχαία βασίλεια της Κύπρου.

5. Κίτιον, χώρα Κιττιέων, Χεττιείμ.

Ο Θεοδώρητος αναφέρεται στην ονομασία Χεττιείμ, μια ονομασία που αναφέρεται επίσης από τον Ευσέβιο. Ο Ευσέβιος, ακόμα, ονομάζει την Κύπρο χώρα Κιττιέων, ενώ ο Επιφάνιος Κωνσταντίας σημειώνει πως το Κίτιον είναι το νησί των Κυπρίων.

6. Μακαρία.

Η ονομασία αυτή που αναφέρεται από τον Πλίνιο, τον Ξεναγόρα και τον Πτολεμαίο, ίσως να οφείλεται στα πλούσια αγαθά που παρήγε το νησί, κάτι που υπογραμμίζει και ο Στράβων.

7. Σφήκεια.

Ο Στέφανος Βυζάντιος. Ο Λυκόφρων και ο Φιλοστέφανος χρησιμοποιούν την ονομασία αυτή, που πιθανόν να οφείλεται στους πολλούς σφήκες που υπήρχαν στο νησί.

8. Κρύπτος.

Ο Ξεναγόρας, ο Ευστάθιος, ο Στέφανος Βυζάντιος, ο Αστύνομος και ο Πλίνιος αναφέρονται στην ονομασία αυτή που, όπως σημειώνει ο Ευστάθιος, «ονομάστηκε έτσι για το ότι το νησί είναι κρυμμένο στην θάλασσα.

9. Κολινία.

Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται από τον Αστύνομο και τον Πλίνιο.  Δεν είναι βέβαιο αν η ονομασία προέρχεται από τη λατινική λέξη «collinus»  που αποδίδει τους πολλούς λόφους της τοπογραφίας του νησιού.

10. Κύπρος.

Κατά τον Ευστάθιο, που αναφέρεται σε παλαιότερους συγγραφείς, η Κύπρος πήρε το όνομά της είτε από τον Κύπρο, το γιο του Κινύρα είτε από το φυτό χεννά που φύτρωνε στο νησί, το οποίο οι Ιουδαίοι έλεγαν κόφερ, οι δε Έλληνες κύπρο.

11. Αερία.

Κατά τον Ησύχιο, η Κύπρος ονομαζόταν Αερία, πιθανόν από τον Αερία, μυθικό πρόσωπο, ιδρυτή του ναού της Αφροδίτης, πιο αρχαίο κι απ’ αυτόν τον Κινύρα. Ίσως η ονομασία να οφείλεται και στην ομίχλη που συχνά στα παλιά χρόνια πιθανόν να κάλυπτε το νησί.

12. Νέα Ιουστινιανή.

Σύμφωνα με τον Κυπριανό, η Κύπρος ονομάστηκε και Νέα Ιουστινιανή από τη γνωστή μετακίνηση των Κυπρίων στη Μικρά Ασία και την εγκατάστασή τους κοντά στην Κύζικο, τη Νέα Ιουστινιανή, από το όνομα του Ιουστινιανού Β’, τον 7^ο αιώνα μ.Χ..

Από τη Σειρά «Σύγχρονη Γεωγραφία της Κύπρου», Τόμος Α, Φυσική Γεωγραφία της Κύπρου.

Η Γεωλογία της Κύπρου είναι ιδιαίτερα συναρπαστική μια και ορισμένες πτυχές της είναι, όχι μόνο ενδιαφέρουσες, αλλά σπάνιες και μοναδικές.  Η γεωλογία της Κύπρου μπορεί να εξεταστεί με βάση τις τέσσερις βασικές περιοχές, δηλαδή το Οφιολιθικό Σύμπλεγμα του Τροόδους, την Οροσειρά της Κερύνειας, την Κεντρική πεδιάδα (Μεσαορίας) και το Σύμπλεγμα των Μαμωνιών.

Οφιολιθικό Σύμπλεγμα Τροόδους

Το Οφιολιθικό Σύμπλεγμα Τροόδους τράβηξε την προσοχή των γεωλόγων, για μερικές δεκαετίες τώρα, λόγω της ιδιαίτερης δομής του.  Θεωρείται ότι αποτελεί μέρος του αρχαίου ωκεάνιου φλοιού και του ανώτερου μανδύα της της.  Ιδιαίτερα η σύσταση της σειράς των πετρωμάτων που αποτελούν το Οφιολιθικό Σύμπλεγμα του Τροόδους είναι γενικά παρόμοια της σειράς που βρίσκεται στους φλοιούς των ωκεανών.  Έτσι η μελέτη του Συμπλέγματος αποδείχτηκε πολύ ενδιαφέρουσα και αναγκαία,  τόσο για την ερμηνεία των σημερινών ωκεανών όσο και για την κατανόηση των ορογενετικών διεργασιών.

Ο όρος «οφιόλιθος», από τις ελληνικές λέξεις «όφις» και «λίθος», χρησιμοποιήθηκε γιατί ο σερπεντινίτης, που είναι ένα πολύ κοινό πέτρωμα των οφιολίθων, ομοιάζει με το δέρμα του φιδιού.  Ο όρος ωστόσο τροποποιήθηκε, ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του 1960, ώστε να περιλάβει μερικά άλλα πετρώματα που πιστεύεται ότι αποτελούν κομμάτια τόσο του ωκεάνιου φλοιού, όσο και του ανωτέρου μανδύα της γης.  Το γεγονός λοιπόν ότι τα πετρώματα του Οφιολίθου του Τροόδους είναι σήμερα εκτεθειμένα στην επιφάνεια της Κεντρικής Οροσειράς της Κύπρου και αποτελούν υπαίθριο γεωλογικό μουσείο για τους επιστήμονες, είναι ένας σημαντικός λόγος ώστε να μελετηθούν και να ερμηνευτεί ο ωκεάνιος φλοιός της γης, κάτι που υπό κανονικές συνθήκες θα ήταν εντελώς ανέφικτο, λόγω του βάθους των εκατοντάδων χιλιομέτρων όπου βρίσκονται.

Ο ωκεανός στον οποίο δημιουργήθηκε ο φλοιός του Τροόδους είναι γνωστός ως Τηθύς, που εκτεινόταν από την Ισπανία μέχρι τα Ιμαλάια και στην πραγματικότητα αποτελεί τη διαχωριστική ζώνη μεταξύ δυο τεκτονικών πλακών. Σήμερα οι γεωλόγοι και οι γεωμορφολόγοι πιστεύουν στην θεωρία των Λιθοσφαιρικών Πλακών.  Η επιφάνεια της γης υποδιαιρείται σε αριθμό πλακών που περιλαμβάνει και τμήμα του ανώτερου μανδύα της γης.  Οι πλάκες αυτές, πάχους 70-10 χλμ. Είναι άκαμπτες, αν και μπορούν να υποστούν αλλοιώσεις στην περιφέρειά τους.  Στην προκειμένη περίπτωση η Τηθύς διαχώριζε τις πλάκες της Ευρασίας και της Αφρικής. Οι δύο αυτές πλάκες πλησίασαν η μια την άλλη και η κατάδυση της Αφρικανικής πλάκας ή πιθανόν άλλης μικρότερης πλάκας κάτω από την Ευρασιατική, συνέβαλε στην ανύψωση και την αποκοπή τμήματος του ωκεάνιου φλοιού και μέρους του ανώτερου μανδύα της γης.  Η ανύψωση ήταν σταδιακή και συνέβηκε κατά την Αλπική Ορογένεση.  Όταν η ορογένεση σταμάτησε, η Κύπρος άρχισε να ανυψώνεται μαζί με το Τρόοδος. Ήταν ύστερα από αρκετά εκατομμύρια χρόνια διάβρωσης και αποσάθρωσης που η οροσειρά του Τροόδους έφθασε στο σημερινό της υψόμετρο. Ωστόσο, η ανύψωση επαναλήφθηκε και κατά την Πλειστόκαινη περίοδο, δηλαδή πριν 2 εκατομμύρια χρόνια κι ακόμα συνεχίζεται.  Εξαιτίας λοιπόν αυτής της συνεχούς και αδιάκοπης διάβρωσης ο θόλος του Τροόδους διαβρώθηκε, σε σημείο που τα παλαιά πετρώματα του ωκεάνιου φλοιού να βρίσκονται εκτεθειμένα με την εξής σειρά από κάτω προς τα πάνω: χαρτσοβουργίτης, δουνίτης, βερλίτης, πυροξενίτης, γάββρος, πλαγιογρανίτης, διαβάσης, πίλλοου-λάβες.

Οροσειρά του Πενταδακτύλου

Η οροσειρά του Πενταδακτύλου, που αναπτύσσεται ανατολικά του Κορμακίτη μέχρι την Καρπασία, σ’ ένα πλάτος κάπου 5 χλμ. και σε μια μέση απόσταση από τις ακτές 8 περίπου χλμ., αποτελεί τμήμα της Αλπικής Ορογενετικής ζώνης που εκτείνεται από τα Πυρηναία μέχρι τα Ιμαλάια.  Αρχικά τα πετρώματα της οροσειράς αυτής, που είναι πολύ παλαιά, είχαν εναποτεθεί βορειότερα των σημερινών ακτών της Κερύνειας.  Η σειρά των πετρωμάτων αποτελείται από αλλόχθονους ιζηματογενείς σχηματισμούς, που η ηλικία τους κυμαίνεται από την Πέρμιο εποχή (πριν 280 εκατομμύρια χρόνια) μέχρι τη Μέση Μειόκαινη (πριν 15 εκατομμύρια χρόνια), καθώς και μεταμορφωμένα πετρώματα άγνωστης ηλικίας.

Υπολογίζεται ότι πριν 70 περίπου εκατομμύρια χρόνια, εξαιτίας μιας σύγκρουσης των πλακών της Ευρασιατικής και Αφρικανικής και κατ’ επέκταση των μικρών λιθοσφαιρικών πλακών που παρεμβάλλονταν μεταξύ τους, επήλθε σύγκρουση μιας απ’ αυτές με το φλοιό του Τροόδους. Έτσι δημιουργήθηκαν, ως αναμενόταν, ισχυρές τεκτονικές διαταραχές που είχαν ως αποτέλεσμα τη μεταμόρφωση των ιζηματογενών ασβεστολίθων, την πτύχωση και τον κατατεμαχισμό των ιζηματογενών πετρωμάτων του Πενταδακτύλου και κυρίως την εξώθηση νοτιότερα των αρχικών πετρωμάτων. Για πρώτη φορά η ξηρά αναδύθηκε πάνω από τη θάλασσα.

Από τη Σειρά «Σύγχρονη Γεωγραφία της Κύπρου», Τόμος Α, Φυσική Γεωγραφία της Κύπρου.