Η Κοιλάδα της Σολιάς
Η κοιλάδα της Σολιάς είναι το δημιούργημα του Καρκώτη, που πηγάζει βορειο-ανατολικά του Τροόδους και χύνεται στον κόλπο Μόρφου. Πολύ συχνά η κοιλάδα του Ατσά, ενός άλλου μικρότερου και παράλληλου ποταμού περιλαμβάνεται στη γεωγραφική περιφέρεια της Σολιάς. Έτσι τα χωριά Άγιος Θεόδωρος και Πέτρα, που βρίσκονται στην κοιλάδα του Ατσά, μπορούν να περιληφθούν στην Σολιά.
Η κοιλάδα περνά μέσα από γάββρους, διαβάσεις και λάβες. Τα προσχωσιγενή της εδάφη, έστω και σε πολύ στενή ζώνη, δεξιά και αριστερά του ποταμού, αρχίζουν από την Κακοπετριά, για να διευρυνθούν σε έκταση στην περιοχή Πέτρας – Καλού Χωριού. Το υψόμετρο στο πάνω μέρος της κοιλάδα είναι περίπου 800 μ., νότια της Κακοπετριάς, ενώ στο Καλό Χωρίο και Πέτρα είναι μόλις 150μ.. Αυτή η διαφορά του υψομέτρου επηρέασε μεγάλο βαθμό τις καλλιέργειες
Κατά μήκος των πλαγιών τοις κοιλάδας φυτρώνουν ποικίλα είδη φυσικής βλάστησης, όπως είναι τα πεύκα, οι ξυσταριές, οι κόνιζοι και οι τρεμιθιές. Στο πάνω μέρος της κοιλάδα καλλιεργούνται μηλιές, αχλαδιές, καρυδιές, δαμασκηνιές, συκιές, βερυκοκίες και άλλα οπωροφόρα δέντρα. Είναι μόνο στις όχθες της κοίτης του ποταμού που συναντώνται οι καλαμιώνες, οι λεύκες, λίγα ψηλά κυπαρίσσια και οι σκλήδροι. Στο κάτω μέρος της κοιλάδας, εκεί όπου το υψόμετρο χαμηλώνει και το κλίμα γίνεται θερμότερο, καλλιεργούνται οι μουσμουλιές, τα εσπεριδοειδή και οι ελιές. Η ελιά κάνει την εμφάνισή της νότια της Τεμπριάς, από δε τη Ληνού και στα βόρεια εμφανίζονται τα εσπεριδοειδή. Αν και όλη η κοιλάδα είναι γνωστή για τα φρούτα και τα λαχανικά της, ειδικά η Κακοπετριά, η Γαλάτα και η Ευρύχου είναι γνωστά χωριά για τα μήλα τους.
Εκεί όπου δεν καλλιεργούνται προσοδοφόρες, αρδευόμενες καλλιέργειες, φυτεύονται σιτηρά που δέχονται και άρδευση, ιδιαίτερα κατά τους χειμωνιάτικους και ανοιξιάτικους μήνες. Τέτοια χωριά είναι η Κοράκου, η Φλάσου, η Ληνού τα Κατύδατα, το Καλό Χωριό και η Πέτρα. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στους ποταμούς Καρκώτη και Ατσά.
Η μόνη άξια αναφοράς βιομηχανική δραστηριότητα περιορίζεται στην αλλαντοποιΐα που αναπτύχθηκε στην Κακοπετριά και στην αρτοποιΐα της Γαλάτας.
Από πολύ νωρίς η Σολιά, λόγω του δροσερού κλίματος και του γραφικού, καταπράσινου τοπίου της, ιδιαίτερα λόγω της σχετικής γειτνίασής της με τη Λευκωσία, ανάπτυξε τουρισμό. Ένας μεγάλος αριθμός παραθεριστών από την Λευκωσία και τη Δυτική Κεντρική Πεδιάδα ενοικιάζουν σπίτια ή μένουν στα ξενοδοχεία της κοιλάδας κατά τους θερινούς μήνες. Ιδιαίτερα στην Κακοπετριά και Γαλάτα ενοικιάζονται αρκετά σπίτια κατά του θερινούς μήνες. Τα ξενοδοχεία ενός, δύο και τριών αστέρων διαθέτουν στην Κακοπετριά 401 κλίνες και στη Γαλάτα 52. Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου είναι δυνατό να βοηθήσει στην κατασκευή μερικών άλλων ξενοδοχείων.
Κοντά στη Σολιά βρίσκονται γνωστά μεταλλεία, όπως του Αμιάντου, του Χρωμίου και της Σκουριώτισσας. Η ίδρυση της Κυπριακής Μεταλλευτικής Εταιρείας Σκουριώτισσας ανάγεται στο 1911. Η εταιρεία είχε τα κεντρικά της γραφεία κοντά στη Λεύκα, η δε έδρα της βρισκόταν στις ΗΠΑ. Κατ’ αρχήν η ανόρυξη άρχισε από το μεταλλείο των Σόλων, αργότερα όμως το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής προερχόταν από το μεταλλείο Μαυροβουνίου. Κατά τα τελευταία χρόνια, όταν η ανόρυξη επεξετάθηκε και στο Απλίκι, η εκμετάλλευση γινόταν με το σχέδιο ανοικτής επιφάνειας. Το μετάλλευμα μεταφερόταν σιδηροδρομικών από τα μεταλλεία στα εργοστάσια επεξεργασίας στο Ξερό, απ’ όπου και γινόταν η φόρτωση για εξαγωγή. Λόγω της τουρκικής εισβολής δε λειτουργούν πια τα μεταλλεία που διαχειρίζεται η Κυπριακή Μεταλλευτική Εταιρεία Σκουριώτισσας.
Οι χρωμίτες, που εντοπίστηκαν στην περιοχή του Ολύμπου, έτυχαν εκμετάλλευσης από το 1922 μέχρι το 1982. Ουσιαστικά, τα κοιτάσματα βρίσκονται 1,5-2 χλμ. Από τον Όλυμπο, κι είναι γνωστά ως Κοκκινόροτσος, Καννούρες και Χατζηπαύλου. Η εκμετάλλευση γινόταν σε υπόγειες στοές, ενώ η μεταφορά του μεταλλεύματος στο εργοστάσιο εμπλουτισμού κοντά στον Άγιο Νικόλαου της Στέγης γινόταν με εναέριο μεταφορέα, μήκους 3χλμ.. Ωστόσο, η εναέρια μεταφορά αντικαταστάθηκε το 1953 από φορτηγά αυτοκίνητα. Το ορυχείο του χρωμίου τύγχανε εκμετάλλευσης από την Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία.
Σήμερα υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός κατοίκων της περιοχής, που διακινείται καθημερινά στη Λευκωσία για εργοδότηση. Αυτήν τη διακίνηση, όπως είναι γνωστό επιτάχυνε το κλείσιμο του μεταλλείου Σκουριώτισσας καθώς και η ακινητοποίηση των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων του Ξερού μετά την εισβολή του 1974.
Η κοιλάδα εξυπηρετείτε με ένα δρόμο που αρχίζει από την Κακοπετριά και φτάνει μέχρι την Πεντάγια, έστω κι αν τώρα είναι κλειστός λόγω της εισβολή. Εκτός απ’ αυτόν η περιοχή συνδέεται και με το δρόμο Λευκωσίας-Τροόδους. Ένας τρίτος δρόμος, που συνδέει τη Μαραθάσα με τη Λευκωσία, διασχίζει κάθετα την κοιλάδα.
Από τη Σειρά «Σύγχρονη Γεωγραφία της Κύπρου», Γεωγραφικές Περιοχές Κύπρου – Τόμος 5.
