Περιδιαβάζοντας την Κύπρο με την SELAS

Περιδιαβάζοντας το ανατολικό τμήμα του Ακάμα

Ιδέες για εξορμήσεις από τη Σειρά «Περιδιαβάζοντας την Κύπρο – ΠΑΦΟΣ»

Ο Ακάμας, η δυτική εσχατιά της Κύπρου, δεν ξεχωρίζει μόνο γιατί ακόμα φιλοξενεί στο γαλήνιο τοπίο της τα σπάνια αυτοφυή φυτά και τα ποικίλα είδη πανίδας. Ούτε και το ιδιαίτερο του χαρακτηριστικό είναι η «παρθενικότητα» του τοπίου, αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας τέτοιος όρος σε μια περιοχή που κατοικήθηκε από τους νεολιθικούς ή τουλάχιστον τους χαλκολιθικούς χρόνους και γνώρισε μέρες πληθυσμιακής ακμής τόσο κατά την ελληνιστική–ρωμαϊκή περίοδο όσο και κατά την βυζαντινή.

Ο άνθρωπος που κατοίκησε από νωρίς την περιοχή αυτή κι έκτισε οικισμούς –έστω κι αν τώρα εξαφανίστηκαν– άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της παρουσίας του, που σήμερα αποτελούν τα πολιτιστικά μνημεία του Ακάμα.

Με αφετηρία το Νέο Χωριό ξεκινούμε τη γνωριμία μας με το ανατολικό τμήμα του Ακάμα. Στα δυτικά του χωριού και σε σχετικά κοντινή απόσταση βρίσκεται ο Άγιος Μηνάς. Η παρουσία πηγής και σημαντικών πεδινών εκτάσεων γύρω από τη σημερινή ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Μηνά δικαιολογεί την ύπαρξη κάποιου οικισμού που πιθανόν να αναπτύχθηκε πριν πολλά χρόνια. Αξιοσημείωτα στοιχεία η καμαροσκέπαστη μικρή εκκλησία με τις φθαρμένες τοιχογραφίες, αλλά και τα ευκρινή θεμέλια της πιο μεγάλης εκκλησίας, που ορθωνόταν στον ίδιο χώρο πριν πολλά χρόνια. Μια τέτοια εκκλησία θα πρέπει να εξυπηρετούσε ένα σχετικά μεγάλο εκκλησίασμα.

Στα δυτικά του Αγίου Μηνά, προβάλλει ο Πίσσουρος, 419μ. πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, ο οποίος αποτελεί μέρος της κεντρικής κορυφογραμμής του Ακάμα. Πλαισιώνεται με τη χαμηλή φυσική βλάστηση της χερσονήσου. Ο Πίσσουρος κατά την παράδοση, πήρε το όνομα από το βαθύ σκοτάδι που πλάκωσε την περιοχή, όταν συναντήθηκαν ο Άδωνης και η Αφροδίτη. Είναι άλλωστε, πολλές οι παραδόσεις για τον Διγενή και τη Ρήγαινα ή για την Αφροδίτη και τον Άδωνη, ίσως περισσότερες εδώ στο Ακάμα παρά σ’ οποιαδήποτε άλλη περιοχή του νησιού. Όμως αν και το σκοτάδι δε βοήθησε τους δυο εραστές, κάπου πιο πέρα στις Σμιγιές «έσμιξαν».

Οι Σμιγιές, μια όμορφη μικρή κοιλάδα, πλαισιωμένη με πεύκα, κυπαρίσσια και σχίνους, βρίσκεται στα βόρεια του Πίσσουρου, πολύ κοντά στα ερειπωμένα σπίτια του άλλοτε δασικού σταθμού. Από μια πηγή αναβλύζει δροσερό νερό, ενώ το θρόισμα των πεύκων σπάζει τη μονοτονία της μοναξιάς. Οι υποτυπώδεις ανέσεις προσφέρουν καταφύγιο στους λίγους εκδρομείς, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες. Στις Σμιγιές, όπως και στις γειτονικές περιοχές συχνάζουν οι κάτοικοι των περιχώρων στην κατάλληλη εποχή να μαζέψουν τα νόστιμα μανιτάρια του Ακάμα.

Όχι πολύ μακριά από τις Σμιγιές και προτού ένας φτάσει στη Μαύρη Σιηνιά βρίσκονται τα θεμέλια μιας εκκλησίας, που κατά την παράδοση, είναι αφιερωμένη στην Αγία Παρασκευή. Στη σημερινή της κατάσταση δεν έχει τίποτε να επιδείξει, εκτός από το να επιβεβαιώσει μια άλλη ισχυρή παράδοση πως «στην περιοχή του Ακάμα υπήρχαν κατά την βυζαντινή περίοδο 101 εκκλησίες από τις οποίες μια είναι κρυμμένη». Αυτά όλα τα τοπωνύμια και τα θεμέλια που’ ναι συνδεδεμένα με εκκλησίες καθώς και τα τοπωνύμια και οι παραδόσεις για τον Διγενή και την Ρήγαινα, είναι μια άλλη τρανή απόδειξη πως η περιοχή κατά τους βυζαντινούς χρόνους ήταν σχετικά πυκνοκατοικημένη.

Συνεχίζοντας την περιδιάβαση κατά μήκος της κορυφογραμμής, αγναντεύεις τόσο τα δυτικά όσο και τα ανατολικά παράλια της χερσονήσου, διασχίζεις πυκνή αλλά και αραιή βλάστηση και συναντάς μικρά και μεγάλα σκόρπια βράχια, προτού φθάσεις στο Βουνί της Σωτήρας, πολύ κοντά στ’ ανατολικά ακρογιάλια. Η θέα από το λόφο της Σωτήρας είναι πανοραμική. Εικόνες ασύλληπτης ομορφιάς ξετυλίγονται μπροστά σου. Άφθονο φώς, ξέχωρα χρώματα και σπάνια σχήματα είναι το χαρακτηριστικό της θέας. Βρίσκεσαι μεταξύ των Λουτρών της Αφροδίτης και της Φοντάνα Αμορόζα. Πιο πέρα ένα όμορφο μικρό νησάκι, εκείνο του Αγίου Γεωργίου, μόλις ξεπροβάλλει πάνω από τα νερά της θάλασσας.

Στα νότια της Σωτήρας, βρίσκεται ο Πύργος της Ρήγαινας με τα κατάλοιπα τοίχων να ορθώνονται κάπου ψηλά. Ο Ι. Κ. Περιστιάνης αναφέρεται σε τοιχογραφίες που’ χουν προφανώς τώρα φθαρεί, μνημονεύει δε μία εκκλησία που βρισκόταν κοντά στον Πύργο της Ρήγαινας, ίσως μοναστήρι ή αρχοντικό κάποιου φεουδάρχη, χωρίς να έχει ακόμα διαλευκανθεί. Στη σημερινή της όμως κατάσταση η οικοδομή διατρέχει κίνδυνο να καταστραφεί και να χαθούν τα ιστορικά νήματα που κάποτε θα μας οδηγήσουν στον αρχικό της προορισμό.

Η παράταση του οδοιπορικού, έστω και μέσα από στενούς, χωμάτινους δρόμους που δύσκολα τους διανύει ένα συνηθισμένο όχημα, γίνεται σχεδόν υποχρεωτική, σαν γνωρίζεις εκ των προτέρων πως μόνο λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα βρίσκεται η πολυθρύλητη Φοντάνα Αμορόζα. Την προσεγγίζεις από τα νότια κάτω από τα χάδια της δροσιστικής αύρας, καθώς διασχίζεις ένα κομμάτι του δάσους που πλαισιώνεται από ιδιωτικές εκτάσεις γης. Τα καμπουριασμένα πεύκα είναι κι αυτά μια μαρτυρία της αιολικής ενέργειας, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες. Τα δαντελένια ακρογιάλια γύρω από την Φοντάνα Αμορόζα, το βαθύ γαλάζιο χρώμα της θάλασσας, που κάπου παίρνει το χρώμα του σμαραγδιού κι αλλού του σοδάλιθου, η ηρεμία του τοπίου που βρίσκεται κάτω από τη σκιά των λόφων του κεντρικού τμήματος του Ακάμα, όλα δημιουργούν το ιδιάζον, το αλλιώτικο τοπίο της «Πηγής του Έρωτα». Προσθέτουν ακόμα στη γοητεία της Πηγής το μικρό νησάκι της Χαμηλής, οι όρμοι γύρω με τη λεπτόκοκκο άσπρο άμμο, οι ορθόκοφτοι μικροί βράχοι με τα σπήλαια, οι πλατφόρμες της διάβρωσης και πολλά άλλα γνήσια χαρακτηριστικά της θαλάσσιας διάβρωσης.

Η Φοντάνα Αμορόζα είναι η περιοχή με τα όμορφα γαλήνια νερά, το καταφύγιο όπου θα μπορούσαν σε παλιές ιστορικές εποχές να προστατευτούν τα καράβια σε ώρες τρικυμίας και η περιοχή με μια πηγή όπου μπορούσαν οι ναυτικοί να ξεδιψάσουν ή να ανεφοδιαστούν με νερό. Είναι εξάλλου, ένας ιδεώδης χώρος για θαλάσσια μπάνια. Αν η παράδοση περιορίζεται στα θαλάσσια λουτρά της θεάς της ομορφιάς και της αγάπης, σ’ ένα ειδυλλιακό απόμερο περιβάλλον, ο χώρος της Φοντάνα Αμορόζα είναι ιδανικός. Όμως η μικρή πηγή νερού που τώρα βρίσκεται λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, έστω κι αν σε περασμένους αιώνες ανάβλυζε πιο ψηλά από το σημείο επαφής των πετρωμάτων, δεν μπορεί να συγκριθεί με τις ομορφιές της φυσικής πηγής στα Λουτρά της Αφροδίτης κοντά στους Δυο Ποταμούς.

Η περιοχή του Αγίου Νικολάου στα νότιο-ανατολικά της Φοντάνα Αμορόζα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα παράκτια λωρίδα γης με άφθονα σπασμένα κομμάτια κεραμικής, δείγμα πιθανόν παλιού οικισμού. Διαθέτει μια πολύ σπάνια ακρογιαλιά με εναλλασσόμενους μικρούς αμμώδεις ορμίσκους και βραχώδεις γκρεμούς, πλαισιωμένους με νησάκια και απομονωμένους βράχους, που μόλις ξεπροβάλλουν πάνω από τα νερά της θάλασσας. Είναι έκδηλη η λατόμευση του ασβεστολιθικού ψαμμίτη σε παλιές ιστορικές εποχές. Σε μια περίπτωση η λατόμευση έγινε με τέτοιο μαεστρικό τρόπο, ώστε να παραμείνει δίπλα στην ακτή ένα αμφιθεατρικό σχήμα, που εύκολα θα μπορούσε να εκληφθεί ως παλιό θέατρο.

Η περιδιάβαση μέχρι τη Φοντάνα Αμορόζα επιβάλλεται. Η Πηγή του Έρωτα αναφέρεται στη Θεά της Κύπρου. Και αν η Θεά Αφροδίτη, από την αυγή της κυπριακής ιστορίας και πιο μπροστά, έζησε σε τούτη την απόμερη γωνία του νησιού, η δε Ρήγαινα διαφέντευε την περιοχή στα μεσαιωνικά χρόνια, εμείς δεν μπορούμε, στο πείσμα του χρόνου, να αποφύγουμε μια γνωριμία μαζί της.

Περισσότερες ταξιδιωτικές ιδέες για αποδράσεις στη σειρά « Περιδιαβάζοντας την Κύπρο – Πάφος»