Γεωγραφικές Περιφέρειες

Η επιστήμη της Γεωγραφίας χρησιμοποιεί τον όρο «γεωγραφική περιφέρεια», που υποδηλεί έκταση γης με ομοιομορφία.

H ομοιομορφία στο χώρο είτε είναι φυσική είτε  προέρχεται από ανθρωπογενείς παράγοντες ή και τα δύο.  Βέβαια η ταυτόχρονη φυσική και ανθρώπινη ομοιομορφία είναι η ιδανική κατάσταση. Πολλές φορές αυτό είναι εφικτό, γιατί οι ίδιοι οι φυσικοί παράγοντες συχνά διαμορφώνουν το κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο. Αν πάρουμε, για παράδειγμα, την περιοχή των Κοκκινοχωριών, το ανάγλυφο δε διαφέρει απ’ εκείνο της Μεσαορίας, όμως η ύπαρξη του υδροφόρου στρώματος συνέβαλε στην ανόρυξη γεωτρήσεων που μετέτρεψε την περιοχή σε αρδευόμενη και αργότερα παραγωγική στην πατάτα, κάτι που δε συναντά ένας στην πραγματική Μεσαορία.

Θα πρέπει επίσης αναφερθεί πως οι γεωγραφικές περιφέρειες δεν είναι στατικές εκτός αν τα κριτήρια του καθορισμού τους είναι φυσικά.  Το κυπριακό τοπίο δέχεται συνεχώς ανθρώπινες επιδράσεις που αναπόφευκτα τροποποιούν τα σύνορα. Κατασκευάζονται φράγματα που αυξάνουν τις αρδεύσεις και επεκτείνονται ειδικές καλλιέργειες που αλλοιώνουν τις περιφέρειες. Μερικές περιφέρειες αστικοποιούνται, τουριστικοποιούνται, βιομηχανοποιούνται κτλ. Για παράδειγμα, στη δεκαετία του 1960 τα χωριά Κισσόνεργα και Πέγεια, στην επαρχία Πάφου, ήταν κατάξερα, σήμερα έχουν γίνει αρδευόμενα με αποτέλεσμα η βλάστηση των μπανανιών, των επιτραπέζιων σταφυλιών, των εσπεριδοειδών και άλλων αρδευόμενων καλλιεργειών να έχει επεκταθεί από τα Κούκλια μέχρι το νησάκι του Αγίου Γεωργίου της Πέγειας.  Κι εκεί που δε μπορούσαν τα χωριά αυτά, αυστηρά κρίνοντας, να περιληφθούν στην περιφέρεια της πεδιάδας Πάφου αλλά αποτελούσαν υποπεριφέρεια, μια και ήταν ξηρικά και διέφεραν των υπολοίπων, σήμερα αποτελούνται από ομοιόμορφα στοιχεία, όπως και τα υπόλοιπα χωριά του κάμπου της Πάφου.

Στην Κύπρο οι γεωγράφοι χρωστούν ευγνωμοσύνη στον ίδιο τον κυπριακό λαό, που με την πείρα και την ευθυκρισία του πρώτος καθόρισε τις γεωγραφικές περιφέρειες, όπως τη Μαραθάσα, τη Σολιά, την Πιτσιλιά, τα Κοκκινοχώρια, τη Μεσαορία, τα Αμπελοχώρια, την Καρπασία, τον Ακάμα κ.τ.λ.. Χωρίς  γεωγραφική ή άλλην επιστημονική κατάρτιση ο κυπριακός λαός καθόρισε με ευκρινή σύνορα τις γεωγραφικές περιφέρειες, σε σημείο που εμείς σήμερα να τις βρίσκουμε έτοιμες.  Ο κυπριακός λαός με κριτήρια τα εδάφη τέρρρα ρόζα και την καλλιέργεια της πατάτας καθόρισε τα Κοκκινοχώρια στο νοτιοανατολικό τμήμα της Κύπρου.  Την κοιλάδα στις όχθες του Καρκώτη την ονόμασε Σολιά. Παίρνοντας ως σύνορα το δάσος Αδελφοί στα βόρεια, το δάσος Τροόδους στα δυτικά, το δάσος Μαχαιρά στ’ ανατολικά το δάσος της Λεμεσού στα νότια  δημιουργήθηκε η περιφέρεια της Πιτσιλιάς. Ακάμας είναι το δάσος Ακάμα με πολύ ευδιάκριτα σύνορα. Η Μαραθάσα είναι η κοιλάδα κατά μήκος του Σέτραχου αλλά και του άνω μέρους της κοιλάδας του Διαρίζου.  Αυτό το κομμάτι της κοιλάδας του Διαρίζου ο γεωγράφος ίσως να μην το περιλάμβανε στον καθορισμό της γεωγραφικής περιφέρειας. Κι όμως δικαιολογημένα αυτό το άνω μέρος του Διαρίζου ανάμεσα σε δάση και βουνά θα πρέπει να αποτελεί τμήμα της υπόλοιπης περιφέρειας.

Ο κάμπος της Μεσαορίας με το ανάγλυφο, τα προσχωσιγενή εδάφη και την καλλιέργεια των δημητριακών, από πολύ νωρίς καθορίστηκε με ευκρινή σύνορα, νότια του Πενταδακτύλου και βόρεια της λοφώδους περιφέρειας των κρητίδων και μαργών. Και τί θα πει ένας για την περιφέρεια των Αμπελοχωριών που υπήρξε μια ζωτική περιφέρεια με την καλλιέργεια των αμπελιών να συνιστά ένα πολύ σημαντικό μέρος του πολιτισμού μας; Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες περιοχές, όπως ο Πενταδάκτυλος, η Τιλλιρία, η πεδιάδα Πάφου, Λεμεσού, Κερύνειας, η Κεντρική Οροσειρά κτλ.

Ένα ερώτημα προβάλλει. Που είναι χρήσιμες οι γεωγραφικές περιφέρειες;

Από τη Σειρά «Σύγχρονη Γεωγραφία της Κύπρου», Γεωγραφικές Περιοχές Κύπρου – Τόμος 5