Η Προνομιούχα Θέση της Κύπρου
Η Κύπρος κατέχει μία προνομιούχα θέση στη Μεσόγειο, στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής.
Τα βασικά χαρακτηριστικά της θέσης της Κύπρου, που επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τη γεωγραφία, την ιστορία και γενικά τον πολιτισμό της, είναι τα ακόλουθα:
1. Η Κύπρος βρίσκεται στο κέντρο του αρχαίου κόσμου (Αίγυπτος, Μεσοποταμία, Συρία, Παλαιστίνη, Μικρά Ασία, Ελλάδα, Κρήτη), μια ένδειξη πως από την αυγή της ιστορίας της τέθηκε αντιμέτωπη με τα πολιτιστικά ρεύματα των αρχαίων χωρών. Η θέση της μεταξύ Αιγαίου και Ανατολής υπήρξε άλλοτε γέφυρα επαφής και επικοινωνίας κι άλλοτε διαιρετικό όριο δυο εντελώς διαφορετικών κόσμων. Δεν είναι εκπληκτικό πως ο αρχαίος πολιτισμός της Κύπρου εξηγείται από την ιδιαίτερη της γεωγραφική θέση.
Οι σχέσεις, ιδιαίτερα οι εμπορικές, της Κύπρου με τους Μυκηναίους από το 14ο αιώνα π.Χ. έθεσαν στερεές βάσεις για πολιτιστική συνεργασία, από δε το 12ο αιώνα η Κύπρος βρίσκεται στην ουσία μέσα στα σύνορα της Ελλάδας και μαζί βέβαια της Ευρώπης.
Η άφθονη παρουσία χαλκού στην Κύπρο κι η ιδιαίτερη θέση του νησιού μεταξύ Ανατολής και Δύσης συνέβαλαν στην κατάκτηση της Κύπρου από πολλού λαούς της Ανατολής, όπως ήταν οι Φοίνικες, οι Ασσύριοι, οι Αιγύπτιοι και οι Πέρσες.
Εξάλλου, η Κύπρος ενήργησε ως σταθμός ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση. τόσο στους αρχαίους. όσο και στους μεσαιωνικούς χρόνους. Τόσο η ευφορία της Κύπρου, όσο και η γειτνίασή της με τους Αγίους Τόπους την κατέστησαν χώρο ανεφοδιασμού, ορμητηρίου και καταφυγίου για τους Σταυροφόρους της Παλαιστίνης.
2. Η διώρυγα του Σουέζ βρίσκεται στα νότια και σε σχετικά μικρή απόσταση από την Κύπρο. Η διώρυγα που ανοίχθηκε το 1869, επέτρεψε στη Μεσόγειο Θάλασσα να επικοινωνεί όχι μόνο με τον Ατλαντικό Ωκεανό αλλά και με τον Ινδικό. Η αρτηρία Μεσογείου – Ερυθράς Θάλασσας – Ινδικού Ωκεανού συνέβαλε στην ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου. Αναπόφευκτα, η Κύπρος απέκτησε στρατηγική σημασία εξαιτίας της γειτνίασής της προς τη διεθνή αυτή εμπορική οδό.
3. Οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες της Μέσης Ανατολής βρίσκονται σε πολύ μικρή απόσταση από την Κύπρο. Το πετρέλαιο, το πολύτιμο τούτο είδος ενέργειας, διακινείται προς την Ευρώπη είτε μέσω πετρελαιαγωγών που καταλήγουν στ’ ανατολικά της Κύπρου.
Το γεγονός ότι γεωπολιτικά η Κύπρου βρίσκεται σ’ ένα χώρο ύψιστης οικονομικής στρατηγικής και πολιτικής σημασίας, όπως είναι η Μέση Ανατολή και η Ανατολική Μεσόγειος, έχει προσδώσει στην Κύπρο σοβαρές διαστάσεις.
4. Η θαλάσσια αρτηρία Μαύρης Θάλασσας-Βοσπόρου-Προποντίδας-Δαρδανελλίων-Αιγαίου-Μεσογείου, βρίσκεται πολύ κοντά στα βορειο-δυτικά της Κύπρου. Η υδάτινη αυτή αρτηρία στους αρχαίους χρόνους συνέβαλε στην εξάπλωση του ελληνικού αποικισμού και του εμπορίου.
5. Η χερσαία αρτηρία Μεσογείου-Περσικού Κόλπου, μέσω των κοιλάδων Ορόντη, Ευφράτη και Τίγρη βρίσκεται στ’ ανατολικά της Κύπρου. Οι εμπορικές και άλλες σχέσεις, ιδιαίτερα της Βόρειας Συρίας και της Μεσοποταμίας μ’ άλλες χώρες της Μεσογείου, αναπτύχθηκαν στο παρελθόν μέσω της αρτηρίας αυτής.
6. Η θέση της Κύπρου μεταξύ τριών ηπείρων (Ευρώπης, Ασίας, Αφρικής), της επιτρέπει από τη μια να παρακολουθεί από πολύ κοντά τα σύγχρονα πολιτιστικά ρεύμα της Ευρώπης και από την άλλη να συνάπτει εμπορικές σχέσεις με τα κράτη της Αφρικής και Ασίας.
7. Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επεκτείνει τα όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ανατολική Μεσόγειο, διευρύνει και διευκολύνει τις εμπορικές σχέσεις της Ευρώπης με τη Μέση Ανατολή και εμπλουτίζει την πολιτιστική κληρονομιά της Ε.Ε.
Από τη Σειρά «Σύγχρονη Γεωγραφία της Κύπρου», Τόμος Α, Φυσική Γεωγραφία της Κύπρου.
